Noc Muzeów 2019 pod znakiem PRL

Już w ten weekend odbędzie się w Polsce kolejna Noc Muzeów. Wybraliśmy kilka wydarzeń z latami 50. XX wieku w tle. Odwiedzimy Białystok, Kozłówkę, Kraków, Nowy Targ, Olsztyn, Poznań, Tychy i Warszawę.

Poniżej przedstawiliśmy najciekawsze wydarzenia z podstawowymi informacjami i ciekawostkami historycznymi. Uwaga: w przeciwieństwie do pozostałych miast w Polsce, w Krakowie Noc Muzeów odbędzie się w nocy z 17 na 18 maja – można się pomylić!

 

BIAŁYSTOK

• Budynek KW PZPR

Będziecie mogli zwiedzić budynek dawnego Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz wziąć udział w grze. Zwiedzanie odbywać się będzie co 30 minut.

Zaprojektowany przez Stanisława Bukowskiego budynek został oddany do użytku w listopadzie 1952 roku. Warte uwagi są wnętrza obiektu – można odnaleźć w nich fragmenty oryginalnej stolarki, wyposażenia obiektu a także oryginalny, działający system nagłośnienia! Obecnie budynek jest częścią Uniwersytetu w Białymstoku.

18.05.2019; 20:00–24:00; Plac NZS 1, Białystok

Organizator: Instytut Historii i Nauk Politycznych Uniwersytetu w Białymstoku

 

• Wystawa Kobieta pracująca w PRL
  

Wystawę będzie można obejrzeć przed siedzibą Muzeum Historycznego w Białymstoku. Przedstawione zostaną fotografie ze zbiorów Muzeum, w szczególności autorstwa Zdzisława Zaremby oraz Józefa Rybińskiego – fotografów związanych blisko z życiem Białegostoku i Podlasia. Wystawa odwołuje się do lat 50., w których po znacznym uprzemysłowieniu regionu swojego szczęścia w przemyśle próbowały kobiety. Duży wpływ miało na to niewątpliwie otwarcie największych zakładów bawełnianych w regionie – „Fasty”. Wybudowano je w latach 1953–1957 na podstawie sowieckich projektów. Zakłady w latach świetności zatrudniały nawet 7 tys. osób.

18.05.2019; 18:00-24:00; ul. Warszawska 37, Białystok

Organizator: Muzeum Podlaskie w Białymstoku

 

KRAKÓW

• Wystawa przeMieszczanie. Nowohucianin

Z okazji siedemdziesiątej rocznicy rozpoczęcia budowy Nowej Huty Muzeum Nowej Huty przygotowało wystawę, która przedstawia współczesnych mieszkańców dzielnicy pytanych o identyfikację z tym miejscem. Rozmówcami byli ludzie w różnym wieku, wykonujący różne zawody oraz pełniący różne funkcje społeczne. Pokazano również dłuższe wypowiedzi ludzi pamiętających początki Nowej Huty. Zdecydowanie warto!

17.05.2019; 19:00–01:00 (ostatnie wejście 00:00); Osiedle Centrum E1, Kraków

Organizator: Muzeum Krakowa – Muzeum Nowej Huty

 

• Oprowadzanie kuratorskie po wystawie przeMieszczanie. Nowohucianin

Polecamy bardziej zainteresowanym wystawą – oprowadzanie kuratorskie zawsze pozwala spojrzeć szerzej na przedstawioną treść.

17.05.2019; 20:00; Osiedle Centrum E1, Kraków

Organizator: Muzeum Krakowa – Muzeum Nowej Huty

 

• Wystawa Atomowa groza. Schrony w Nowej Hucie

Wystawę obejrzeć można w schronie dawnego kina Światowid. Opowiada o sytuacji politycznej lat 50. XX wieku w Polsce i na Świecie, zimnej wojnie, wyścigu zbrojeń mogących spowodować wybuch III wojny światowej, a także o tym, jak ze względów propagandowych władze celowo wyolbrzymiały to niebezpieczeństwo. 

17.05.2019; 19:00–01:00 (ostatnie wejście 00:00); Osiedle Centrum E1, Kraków

Organizator: Muzeum Krakowa – Muzeum Nowej Huty

 

• Wystawa Podziemna Nowa Huta. Stan Zagrożenia

Podczas wystawy będziecie mogli zwiedzić podziemny schron pod budynkiem Zespołu Szkół Mechanicznych nr 3 w Nowej Hucie wybudowanym w 1954 roku. Oprócz samego schronu i jego typowego wyposażenia obejrzeć będzie można również najciekawsze budowle schronowe na świecie. Twórcy deklarują, że wystawa jest opowieścią o instynktownej potrzebie ukrycia przed zagrożeniem.

17.05.2019; 19:00, 19:30, 20:00, 20:30, 22:00, 22:30, 23:00, 23:30, 00:00; Osiedle Szkolne 37, Kraków – konieczna wcześniejsza rezerwacja miejsc: info@mhk.pl (limit: 20 osób)

Organizator: Muzeum Krakowa – Muzeum Nowej Huty

 

• Zakamarki dawnego kina Światowid

Podczas Nocy Muzeów będzie można także zobaczyć na co dzień niedostępne przestrzenie budynku Muzeum Nowej Huty, dawnego kina Światowid. Nie zapomnijcie wcześniej się zapisać!

Kino Światowid powstało według projektu A. Uniejewskiego w latach 1955–1957, w środku znajdowały się dwie sale projekcyjne, w części podziemnej duży schron oraz piwnice. Warto się przejść, gdyż w kinie zachowało się pomieszczenie z oryginalnymi projektorami filmowymi, a także ciągle działająca filtrowentylatornia schronu.

17.05.2019; 21:00, 23:00; Osiedle Centrum E1, Kraków – Konieczna wcześniejsza rezerwacja miejsc: info@mhk.pl (limit: 15 osób)

Organizator: Muzeum Krakowa – Muzeum Nowej Huty

 

KOZŁÓWKA

• Galeria Sztuki Socrealizmu – Muzyczna Noc Muzeów

Jeśli wybierzecie się na Noc Muzeów do Kozłówki, to czeka Was „adekwatny do tego okresu montaż słowno-muzyczny”. Jednoznacznie kojarzy się to z typową ścieżką dźwiękową kronik filmowych lat 50., ale może spotka Was tam również jakieś zaskoczenie!

Na pewno warto wybrać się tam ze względu na zbiory Galerii, które pogrupowano zgodnie z główną tematyką prac artystycznych lat 50.: tradycje ruchu rewolucyjnego, sojusz polsko-radziecki czy etos pracy. Galeria jest warta uwagi ze względu na prace wybitnych polskich artystów, którzy z socrealizmem mieli jedynie „przymusowy romans”: Ludwiki Nitschowej, Tymona Niesiołowskiego, Aliny Szapocznikow czy Mariana Wnuka. Ciekawym elementem jest również kolekcja plakatów z epoki, autorstwa późniejszych czołowych przedstawicieli tzw. Polskiej szkoły plakatu.

18.05.2019; 18:00–22:00; Kozłówka 1

Organizator: Muzeum Zamoyskich w Kozłówce

 

NOWY TARG

• Izba Zimnej Wojny i Socjalizmu

W budynku dobudowanym na przełomie lat 50. i 60. XX wieku do Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Nowym Targu znalazł się schron, w którym na wypadek zagrożenia miało odbywać się kierowanie urzędem miejskim oraz koordynowanie działań formacji obrony cywilnej. A wewnątrz grubych na metr ścian schronu można zobaczyć oryginalne zachowane pomieszczenia, system łączności oraz liczne pamiątki z PRL, w tym tablicę pamiątkową poświęconą Leninowi, który w Nowym Targu w 1914 roku przebywał w więzieniu.

18.05.2019; 18:00–24:00; ul. Krzywa 1, Nowy Targ

Organizator: Urząd Miasta Nowy Targ

 

OLSZTYN

• Wystawa (Nie)mała propaganda w PRL

Wystawa ukazuje zbiory etykiet zapałczanych z okresu PRL. Dzięki masowości używania zapałek władza z łatwością mogła rozpowszechniać treści polityczne, ideologiczne, kulturalne i obyczajowe. Niewątpliwie jest to jeden z najciekawszych pomysłów propagandowych, a dziś – gratka dla kolekcjonerów.

18.05.2019; 19:00–24:00; pl. Targ Rybny 1, Olsztyn

Organizator: Dom „Gazety Olsztyńskiej”. Oddział Muzeum Warmii i Mazur

 

POZNAŃ

• Przeciwatomowy Schron dla Władz Miasta Poznania oraz Galeria Plakatu z Okresu Socjalizmu

Poznaniacy mogą wybrać się na zwiedzanie schronu wybudowanego na przełomie lat 50. i 60. XX wieku pod willą przy Słupskiej 62. Schron miał być przeznaczony na punkt dowodzenia Obrony Cywilnej, a do 2000 roku jego istnienie pozostawało utajnione. W trakcie wycieczki będzie można zobaczyć oryginalne meble z minionego okresu, na miejscu zostanie także otwarta Galeria Plakatu z Okresu Socjalizmu, w której będą prezentowane plakaty pierwszej połowy lat 50. Oprowadzanie z przewodnikiem.

18.05.2019; 17:00, 19:00, 21:00; ul. Słupska 62, Poznań

Organizator: Wielkopolskie Muzeum Niepodległości

 

• Zwiedzanie Gmachu KW PZPR

Trzy wycieczki po obecnym Collegium Martineum w Poznaniu. Autorem budynku z 1949 roku był Władysław Czarnecki. Budowla prezentuje ciekawą modernistyczną bryłę, obłożona jest piaskowcem, nazywana była niegdyś „Białym Domem”. Budynek był świadkiem ważnych wydarzeń historii Polski, w 1956 roku został opanowany przez uczestników Poznańskiego Czerwca, zaś w 1990 roku studenci pokojowo okupowali go w oczekiwaniu na rozwiązanie PZPR. Po tym wydarzeniu został przekazany Uniwersytetowi Adama Mickiewicza w Poznaniu.

18.05.2019, 18:00, 19:00, 20:00, ul. Św. Marcin 78, Poznań – obowiązują bezpłatne wejściówki dostępne w kasie CK ZAMEK od 10 maja, grupy do 60 osób, czas oprowadzania: 90 minut.

Organizator: Centrum Kultury Zamek

 

TYCHY

• Wystawa Tychy – sacrum w mieście socjalistycznym - oprowadzanie kuratorskie

Polecamy wszystkim zainteresowanym historią Kościoła w okresie PRL w Polsce. Wystawa przedstawia kilkanaście kościołów zaprojektowanych w czasie wielkiej budowy miasta Nowe Tychy rozpoczętej w 1950 roku, przedstawione zostaną także obiekty wcześniej istniejące, które weszły w obręb nowego miasta. Ekspozycję tworzą makiety, projekty oraz fotografie.

Osiedle Nowe Tychy powstało w związku z planami podziału Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego na dwa obszary: jeden górniczy, przemysłowy i silnie zurbanizowany, drugi mieszkalno-wypoczynkowy, poza zasięgiem eksploatacji górniczej, a jednak usytuowany w odległości umożliwiającej dojazd do pracy w strefach przemysłowych. Obszar Tychów stanowił jedną z wytypowanych lokalizacji do budowy nowego miasta i tak też się stało. Socrealistyczne osiedle A oraz osiedle B zaprojektowali Kazimierz Wejchert oraz Hanna Adamczewska.

18.05.2019; 20:00; pl. Wolności 1, Tychy

Organizator: Muzeum Miejskie w Tychach

 

WARSZAWA

• Noc Muzeów w Muzeum Życia w PRL

Do obejrzenia stała ekspozycja muzeum rozmieszczona na 260 metrach kwadratowych. Autorzy chcieli oddać klimat życia i codzienność w latach PRL. Obejrzeć będzie można oryginalne wyposażenie ówczesnych mieszkań,  przedmioty codziennego użytku oraz inne, z którymi spotykali się obywatele PRL. Wiele eksponatów posiadaliśmy jeszcze nie tak dawno w swoich domach! Dla zwiedzających organizator przewiduje degustacje kawy z 50-letniego ekspresu oraz oranżady wytwarzanej według receptury z 1948 roku.

18.05.2019; 18:00–01:00; ul. Piękna 28/34, Warszawa

Organizator: Muzeum Życia w PRL

 

• Noc z Tadeuszem Rolke w Domu Spotkań z Historią

Wystawa fotografii nieocenionego Tadeusza Rolke, od połowy lat 50. fotografa „Świata Młodych”, a później etatowego fotografa tygodnika „Stolica”.  Zobaczyć będziecie mogli odbudowującą się stolicę lat 50. oraz 60. Na wydarzeniu obecny będzie sam Tadeusz Rolke wraz z kuratorkami wystawy. Naprawdę warto! Na zachętę zdjęcie poniżej.

18.05.2019; 19:00–00:00; ul. Karowa 20, Warszawa

Organizator: Dom Spotkań z Historią

 

• Noc Muzeów w pracowni Jerzego Jarnuszkiewicza

Jerzy Jarnuszkiewicz to autor płaskorzeźb Hutnika i Nauczycielki zdobiących MDM, dekoracji przedszkola na Mariensztacie, dekoracji domu przy ul. Katowickiej 47 w Warszawie, rzeźb na Cmentarzu-Pomniku Żołnierzy Radzieckich. Jeśli to Was nie przekonuje to warto dodać, że w pracowni mistrza młodzi artyści i artystki będą opowiadać o wybranych pracach Jarnuszkiewicza w kontekście własnych poszukiwań twórczych. Dodatkowo jeżeli pogoda dopisze, możecie wybrać się do pobliskiego parku imienia rzeźbiarza na pogadankę o sztucę w przestrzeni. Warto!

18.05.2019; 20:00–01:00; ul. Magiera 30/1, Warszawa

Organizator: Pracownia Rodziny Jarnuszkiewiczów – Warszawska Historyczna Pracownia Artystyczna

 

• Noc Muzeów w Pałacu Kultury i Nauki

Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie nie trzeba przedstawiać. W tegorocznej edycji Nocy Muzeów można zwiedzić wystawę pamiątek PKiN na poziomie -2. Jeśli organizatorzy nie zrobią nam niespodzianki, to będziemy mogli obejrzeć fragmenty wyposażenia pierwszych dźwigów pałacowych, zaproszenia Józefa Sigalina na otwarcie PKiN z 1955 r., statuetkę Lwa Rudniewa, oryginalną odznakę budowniczych Pałacu czy nożyczki, którymi dokonano uroczystego przecięcia wstęgi podczas otwarcia.

18.05.2019; 18:00–01:00; pl. Defilad 1, Warszawa – organizator przewidział miejsce dla maksymalnie 24 grup 10-osobowych, o wejściu decyduje kolejność przybycia, czas oprowadzania: 15 minut.

Organizator: Pałac Kultury i Nauki

 

Źródła:

Czumiłowicz Adam Michał, Gmach dawnego Domu Partii w Białymstoku z perspektywy socjologii architektury: 

http://www.uwb.edu.pl/pliki/Dom%20Partii%20-%20socjologia%20architektury.pdf

Danilecki Tomasz, Białostockie Zakłady Przemysłu Bawełnianego Fasty w Białymstoku:

http://www.encysol.pl/wiki/Białostockie_Zakłady_Przemysłu_Bawełnianego_Fasty_w_Białymstoku

Atomowa groza. Schrony w Nowej Hucie:

https://www.muzeumkrakowa.pl/wystawy/atomowa-groza

Podziemna Nowa Huta. Etap I: schron pod ZSM nr 3 na os. Szkolnym 37

https://www.muzeumkrakowa.pl/wystawy/podziemna-nowa-huta-etap-i-schron-pod-zsm-nr-3-na-os-szkolnym-37

przeMieszczanie. Nowohucianin:

https://www.muzeumkrakowa.pl/wystawy/przemieszczanie-nowohucianin

Z historii kina Światowid:

http://www.mprl.pl/omuzeum/26/z-historii-kina-swiatowid.html

W Nowym Targu otwarto Izbę Zimnej Wojny i Socjalizmu:

https://dzieje.pl/aktualnosci/w-nowym-targu-otwarto-izbe-zimnej-wojny-i-socjalizmu

Wałkowska Joanna, Losy budynku Collegium Historicum w Poznaniu:

https://www.academia.edu/15400272/Losy_budynku_Collegium_Historicum_w_Poznaniu

Dom Partii – Collegium Historicum:

http://modernistyczny-poznan.blogspot.com/2010/06/dom-partii-collegium-historicum.html

Światowid – jakie tajemnice kryje dawne nowohuckie kino?:

https://hiphuta.com/2015/03/13/swiatowid-jakie-tajemnice-kryje-dawne-nowohuckie-kino/

Grabania Marek, Nowe Tychy. Miasto-Satelita